Το πέρασμα σε μια πολιτικά νέα εποχή δεν είναι ποτέ εύκολη υπόθεση και συνήθως απαιτείται να προηγηθούν γεγονότα μεγάλης ιστορικής σημασίας, τα οποία λειτουργούν από μόνα τους ως τομή με το παρελθόν. Ένα τέτοιο γεγονός ήταν ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, το τέλος του οποίου σηματοδότησε για σχεδόν όλη την Ευρώπη μια ρήξη με όσα συνέβησαν κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Εξαίρεση αποτέλεσε η Ελλάδα, καθώς μεσολάβησαν τα αιματηρά Δεκεμβριανά, ο Εμφύλιος Πόλεμος και η όρθωση ενός σκληρού μετεμφυλιακού κράτους διώξεων. Έως τις αρχές της δεκαετίας του 1950, τόσο η κοινή γνώμη, όσο και το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα, απασχολούνταν σχεδόν αποκλειστικά με την εμφύλια σύρραξη και τις επιπτώσεις της αδυνατώντας να ακολουθήσουν τις πραγματικές κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις της περιόδου. Αυτομάτως, οποιαδήποτε νεωτερική πολιτική πρόταση περνούσε σε δεύτερη μοίρα.

Με αυτά τα δεδομένα φθάσαμε στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 1951, οι οποίες διακρίνονταν από μια ενδιαφέρουσα πρωτοτυπία: Δύο σύμβολα του παρελθόντος, ο Νικόλαος Πλαστήρας και ο Αλέξανδρος Παπάγος, τέθηκαν επικεφαλής και αντιμέτωποι δύο νέων κομματικών σχηματισμών, υπό τη σκέπη των οποίων συντάχθηκαν σημαντικές μεταρρυθμιστικές δυνάμεις της τότε εποχής.

Η Εθνική Προοδευτική Ένωση Κέντρου (ΕΠΕΚ) του Νικόλαου Πλαστήρα είχε ιδρυθεί τον Ιανουάριο του 1950 και πρότασσε τις ιδέες της «ειρήνευσης» και της «καταλλαγής», μέσω των οποίων η ελληνική κοινωνία θα άφηνε πίσω της τα συντρίμμια του Εμφυλίου και θα προχωρούσε στην πολυπόθητη οικονομική ανασυγκρότηση.

Ο Ελληνικός Συναγερμός του Αλέξανδρου Παπάγου, είχε επίσης ψηλά στην ατζέντα το σύνθημα της «λήθης του παρελθόντος», αναδεικνύοντας την ανάγκη μετάβασης σε μια περίοδο γεμάτη με κύρια χαρακτηριστικά την παραγωγική πρόοδο και αναπτυξιακή προοπτική. Ταυτοχρόνως, ο Συναγερμός όφειλε να γίνει η βάση για την ανασύνθεση της συντηρητικής παράταξης, η οποία είχε βγει βαρύτατα τραυματισμένη, αφενός από την άμεση εμπλοκή της στον Εμφύλιο, αφετέρου από μια σειρά σκανδάλων που είδαν το φως της δημοσιότητας τους πρώτους μήνες της δεκαετίας του 1950 και τα οποία οδήγησαν στην πλήρη απαξίωση του Λαϊκού Κόμματος.

Γύρω από τους δύο αξιωματικούς- πρωταγωνιστές του Μεσοπολέμου συγκεντρώθηκε σειρά νέων πολιτικών ανδρών με διακριτή κατάρτιση και τεχνογνωσία. Πολλοί από αυτούς έπαιξαν τα μετέπειτα χρόνια κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής και κοινωνικής ζωής του τόπου. Στην ΕΠΕΚ ο οικονομολόγος και νομικός Γεώργιος Καρτάλης, ο γεωπόνος και οικονομολόγος Χρυσός Ευελπίδης, ο Ευάγγελος Αβέρωφ ως υφυπουργός Εξωτερικών, ο διδάκτωρ της Νομικής Σχολής Γρηγόριος Κασσιμάτης, ο υπουργός Γεωργίας Στέλιος Αλλαμανής κ.α. Στον Ελληνικό Συναγερμό οι Σπυρίδων Μαρκεζίνης, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Κωνσταντίνος Καραμανλής, Παναγής Παπαληγούρας, Θάνος Καψάλης, Λάμπρος Ευταξίας κ.α.

Σπυρίδων Μαρκεζίνης ήταν ο άνθρωπος που προωθούσε το σενάριο της καθόδου του Παπάγου στην πολιτική ήδη από τις αρχές του 1949, όταν και ο αρχιστράτηγος είχε απειλήσει με παραίτηση από τη θέση του. Εκ διαμέτρου αντίθετος με την ανάμιξη του Παπάγου στην πολιτική κονίστρα ήταν ο βασιλιάς Παύλος. Οι σχέσεις των δύο ανδρών δεν ήταν ποτέ καλές. Ο Παύλος ανησυχούσε για την τεράστια επιρροή του στρατάρχη στο στράτευμα και θεωρούσε πως αν ο Παπάγος αποκτούσε και εκτελεστικές εξουσίες, τότε το Στέμμα θα έχανε παντελώς τον έλεγχο των Ενόπλων Δυνάμεων. Είναι γεγονός, ότι ο Παπάγος έχαιρε της βαθύτατης εκτίμησης των περισσότερων Ελλήνων αξιωματικών, οι οποίοι ήταν διατεθειμένοι να θυσιαστούν για χάρη του. Ο Παπάγος ήταν άλλωστε ο αρχιστράτηγος – νικητής του Εμφυλίου Πολέμου.

Ο Κωνσταντίνος Ρέντης ήταν υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησης Πλαστήρα κατά την περίοδο της δίκης και της εκτέλεσης του Μπελογιάννη και των συντρόφων του. Υπήρξε σκληρός αντικομμουνιστής και κατά την εν λόγω περίοδο λειτουργούσε ως δεξιό αντίβαρο στη πολιτική της «ειρήνευσης» και της «καταλλαγής» του Πλαστήρα. Κινήθηκε υπογείως ώστε οι Μπελογιάννης, Μπάτσης, Αργυριάδης και Καλούμενους να εκτελεστούν ξημερώματα Κυριακής, κάτω από τη μύτη του Πλαστήρα.

Στέφανος Στεφανόπουλος και Παναγιώτης Κανελλόπουλος ορίστηκαν τον Δεκέμβριο του 1954 αντιπρόεδροι της κυβέρνησης Παπάγου. Αφενός η παραίτηση του Μαρκεζίνη και η φυγή του από τον Συναγερμό, αφετέρου η εμφάνιση των πρώτων σημαδιών επιβάρυνσης της υγείας του στρατάρχη, ανάγκασαν τον Παπάγο να παραδώσει σημαντικό μέρος της πολιτικής εξουσίας στους δύο άνδρες. Αμφότεροι- ο Κανελλόπουλος ως υπουργός Άμυνας και ο Στεφανόπουλος ως υπουργός Εξωτερικών- δεν μπόρεσαν να ελέγξουν την εξελίξεις κυρίως γύρω από το Κυπριακό Ζήτημα, οδηγώντας τη χώρα σε μια άνευ προηγουμένου κρίση ασφαλείας το καλοκαίρι- φθινόπωρο του 1955. Αποκορύφωμα της κρίσης ήταν το πογκρόμ του Σεπτεμβρίου 1955 εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης.

Ο Τζον Πιουριφόι, ήταν ίσως ο πιο παρεμβατικός αμερικανός πρέσβης στην μετεμφυλιακή Ελλάδα. Χρησιμοποιούσε διαρκώς την απειλή διακοπής της αμερικανικής βοήθειας ως μοχλό πίεσης έναντι των ελληνικών κυβερνήσεων. Θεωρείται ο άνθρωπος που με διάφορες μεθόδους έπεισε τον Πλαστήρα να αποδεχθεί την πρόκληση του Παπάγου για εκλογές με πλειοψηφικό σύστημα.

Ο Γεώργιος Παπανδρέου δεν εξελέγη βουλευτής στις εκλογές του 1951, γεγονός που του στοίχισε πολύ, όχι μόνο πολιτικά, αλλά και ψυχολογικά. Έναν χρόνο μετά ο Παπανδρέου- σε μια ανεξήγητη ιδεολογικά κίνηση- κατέβηκε στην Αχαΐα ως συνεργαζόμενος με τον Ελληνικό Συναγερμό. Εξελέγη, αλλά επί της ουσίας δρούσε εξ αρχής στο Κοινοβούλιο ως ανεξάρτητος.